Prin oedd y rhai ym 1914 a gredai y gallai rhyfel yn Ewrop barhau mwy nag ychydig fisoedd. Eto, erbyn 1918 roedd yn agos at dri chan mil o fechgyn Cymru wedi ymladd yn Ewrop a thu hwnt – ac un o bob saith ddim yn dod gartref. Naw deg naw o flynyddoedd yn ddiweddarach, mae lleisiau’r milwyr a’r dinesyddion a welodd erchylldra’r Rhyfel Mawr yn fyw o hyd yn y cyfoeth o lythyrau, dyddiaduron ac erthyglau papur newydd a ysgrifennwyd ar y pryd. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Lleisiau'r Rhyfel Mawr (2008)
Places of Wales Website
Places of Wales is a website where you can search and discover the items or related information for the collections of The National Library of Wales on a geographic interface.
Darganfod Caerdydd – Huw Thomas
Mae'r llyfr hwn yn esbonio cefndir a chyd-destyn yr etifeddiaeth hanesyddol unigryw sydd wedi cynhyrchu'r Gaerdydd sy'n bodoli heddiw. Ffocws y llyfr ydy cynllunio a datblygiadau ffisegol y ddinas, er enghraifft, y trawsnewidiad ym Mae Caerdydd. Bydd y llyfr yn ddefnyddiol fel rhan o fodiwlau ar ddaearyddiaeth trefol ac adfywiad trefol, ac hefyd ar gyfer ymweliadau astudiaethol, lle gall y myfyrwyr dilyn Taith Gerdded Bae Caerdydd.
Darlith Flynyddol 2016: Y Gymraeg, y Wenhwyseg ac Addysg yn y De-ddwyrain
Darlith Flynyddol y Coleg Cymraeg Cenedlaethol 2016: Y Gymraeg, y Wenhwyseg ac Addysg Gymraeg yn y De-ddwyrain gan Dylan Foster Evans. Traddodwyd y ddarlith yn Eisteddfod Genedlaethol Sir Fynwy a'r Cyffiniau ar ddydd Mawrth 2 Awst 2016.
Darlith Gethin Matthews: 'Ffaith a Ffuglen - Cyn-filwyr a'u hatgofion
Darlith gan Dr Gethin Matthews, Prifysgol Abertawe, ar y testun 'Ffaith a Ffuglen - Cyn-filwyr a'u hatgofion'. Traddodwyd y ddarlith fel rhan o gynhadledd 'Creithiau: Dylanwad y Rhyfel Mawr ar Gymdeithas a Diwylliant yng Nghymru' dan nawdd y Coleg Cymraeg Cenedlaethol ym mis Ionawr 2014.
Dechreuadau Cyfieithu Gwleidyddol yng Nghymru yn yr Oes Fodern Gynnar
Darlith gan Dr Marion Löffler, Canolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd, a gynhaliwyd ar ddydd Mercher, 22 Hydref 2014, ym Mhrifysgol Aberystwyth.
Modiwl Dehongli'r Gorffennol (HCG2011)
Cyflwyniadau i gyd-fynd gyda'r modiwl prifysgol Dehongli'r Gorffennol (HCG2011). Bydd angen mewngofnodi i gael mynediad i'r cyflwyniadau isod. Rhestr y cyflwyniadau: Cyflwyniad i Hanes Marcsaidd (Yr Athro Gareth Williams) Cyfraniad Keith Thomas (Yr Athro Gareth Williams) Datblygiadau a phroblemau gyda dehongliadau Marcsaidd, a cyfraniadau Christopher Hill a Raymond Williams (Yr Athro Gareth Williams) Dehongliadau Marcsaidd o Galileo a William Harvey (Yr Athro Gareth Williams) Cymdeithas a diwylliant yng Nghymru yn y 19eg a'r 20fed Ganrif (Yr Athro Gareth Williams) Ysgrifennu Hanes Cymru (Dr John Davies) Hanes Marcsiadd (Dr Martin Wright) Ysgrifennu Hanes Cymru (Yr Athro Prys Morgan)
Dibendraw (2014 a 2015)
Mae o’n cwmpasu popeth, mae o ym mhopeth, mae’n barhaus ac yn ddiddiwedd. Beth ydy o? Wel gwyddoniaeth wrth gwrs, a dyna yw pwnc y gyfres Dibendraw. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Dilyn Ddoe: Eryr Mewn Coler Gron (1997)
Drama-ddogfen sy'n olrhain y gwrthdaro rhwng dau safbwynt gwahanol yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf. Un o'r personau mwyaf amlwg yn yr ymgyrch recrwitio ar gyfer y fyddin Gymreig oedd y Parchedig John Williams, Brynsiencyn, ond roedd y newyddiadurwr ifanc E. Morgan Humphreys yn anniddig ynglyn a'r orfodaeth filwrol a ddaeth i rym ym 1917. Elidir, 1997. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Dilyn Ddoe: Hynt Dau Gymro – Lloyd George a William Morris (1996)
Prin iawn yw'r Cymry sydd wedi eu hethol yn Brif Weinidogion. Mae'n siwr mai David Lloyd George yw'r unig un sy'n dod i feddwl llawer ohonom. Ond ar ddiwedd y Rhyfel Byd Cyntaf, roedd Cymro Cymraeg arall yn Brif Weinidog, a hynny'n bell o rif 10 Stryd Downing - ym mhen draw'r byd yn Awstralia. William Morris Hughes oedd ei enw a hanes y g?r hwnnw a'i berthynas â Lloyd George fydd dan sylw yn y rhaglen hon yng nghyfres Dilyn Ddoe. Elidir, 1996. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Dim ond Heddiw (1978)
Cyfres ddrama gan Meic Povey, wedi'i lleol yng nghanol bwrlwm prysur y brifddinas. Darlithydd parchus yw Gareth Samuel. Nid yw ei wraig mor barchus. Mae ei chysylltiadau ag isfyd y dociau ac un neu ddau o fyfyrwyr ei gŵr yn ei harwain i bob math o drybini... HTV Cymru Wales, 1978. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Dinasyddiaeth Bur ac Areithiau Eraill – Henry Jones
Tair darlith a draddodwyd i chwarelwyr gogledd Cymru gan Syr Henry Jones ar droad yr ugeinfed ganrif, yn trafod hawliau'r gweithiwr a'i le mewn cymdeithas.