Daw hanes Cymru'n fyw yn y gyfres addysg boblogaidd hon a gafodd ei hysgrifennu a'i pherfformio gan Theatr Gorllewin Morgannwg. Yng nghwmni pedwar actor ifanc, awn ar daith yn ôl i'r gorffennol i ddarganfod mwy am rai o gyfnodau a digwyddiadau pwysicaf ein hanes. Heddiw, cawn olrhain hanes milwyr o Gymru yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf. ITV Cymru, 1990. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Rhaglen yn olrhain hanes un o arlunwyr pwysicaf Cymru, Thomas Jones, Pencerrig. Mari Griffith fydd yn dilyn ôl-troed yr artist ar strydoedd Napoli ac yn rhoi rhagolwg arbennig o arddangosfa gynhwysfawr o'i waith a gynhaliwyd y llynedd yn Amgueddfa Genedlaethol Cymru, Caerdydd. Cwmni Da, 2003. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Ffilm ddogfen sy'n dilyn y ffotograffydd Philip Jones Griffiths, y cyn fferyllydd o dref Rhuddlan a fagodd enw rhyngwladol i'w hun fel cofnodydd erchyllterau Rhyfel Fietnam. Mae'r rhaglen yn ei dilyn o Vancouver i Fietnam, ac yn ôl i ailymweld â rhai o'r manau a welodd am y tro cyntaf adeg Rhyfel Fietnam yn y 1970au. Ceir cyfle i ddeall y weledigaeth unigryw o ryfel ac anghyfiawnderau'r byd a greodd rai luniau mwyaf grymus yr 20fed ganrif. Fulmar West, 1999. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Hanner can mlynedd ar ôl darlith radio Tynged yr Iaith, lle proffwydodd Saunders Lewis ddiwedd yr iaith Gymraeg fel 'iaith fyw' erbyn dechrau'r unfed ganrif ar hugain, Adam Price sy'n edrych o'r newydd ar gyflwr yr iaith heddiw. POP1, 2012. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Hanes y grwp roc Cymraeg cyntaf, Y Blew, a'u cân, Maes B. Fe wnaeth y grwp o fyfyrwyr o Brifysgol Abertystwyth gryn argraff ar y sîn yng Nghymru er eu bod yn canu gyda'i gilydd am flwyddyn yn unig. Creu Cof, 1997. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Mae'r rhaglen hon yn edrych ar hanes pedair merch yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf. Yng ngwesty'r Cambrian yn Aberystwyth mae Dafydd a Gareth Davies yn trafod eu modryb Jesse. Roedd Jesse yn nyrsio yn ystod y rhyfel ym Manceinion. Mae'r ddau wedi casglu lluniau ohoni ac wedi cadw ei llyfr lloffion. Mae'r hanesydd Catrin Stevens yn safle ffatri arfau Pen-bre gyda Beth Leyshon. Roedd perthynas i Beth - Olwen Leyshon - yn gweithio yn y ffatri. Mae Catrin yn trafod gwaith peryglus y munitionettes, ac angladd fawr dwy o'r merched yn Abertawe. Catrin hefyd sy'n holi Meic Haines o Abertawe am ei fam-gu, Edith. Hi oedd un o'r merched cyntaf i gael swydd clippie ar y bysiau yn Abertawe. Mae'r ddau yn cyfarfod yn amgueddfa fysiau Abertawe i drafod yr hanes. Yn y Llyfrgell Genedlaethol yn Aberystwyth mae Dr Dinah Evans yn trafod Olwen Carey Evans gydag aelod o'r teulu - Manon. Roedd Olwen yn perthyn i'r VADs ac aeth i weithio yn Ffrainc. Yn y Llyfrgell mae lluniau a dyddiadur Olwen o'r cyfnod. Mae'r Dr Graham Jones yn rhoi hanes priodas Olwen yn ystod y rhyfel. Elen Phillips sydd yn sôn am hanes dillad cyn 1914, dyfodiad y trowsus a'r hyn ddigwyddodd i ffasiwn merched ar ddiwedd y rhyfel. Boom Cymru, 2014. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Hanner canrif yn ôl, ym 1966, aeth y ffotograffydd o Ruddlan, Philip Jones Griffiths, i Fietnam am y tro cyntaf. Byddai'r profiad yn llywio ei yrfa. Tynnodd Griffiths luniau dirdynnol o effaith ddinistriol rhyfel, nid yn unig ar Fietnamiaid diniwed, ond hefyd ar y milwyr. Newidiodd ei lyfr o luniau du a gwyn, VIETNAM INC. ym 1971, ein dealltwriaeth am byth o'r gwrthdaro gwaedlyd. Gyda chyfweliadau gan y rhai oedd agosaf ato; teulu a ffrindiau a chyd-weithwyr yn cynnwys John Pilger, Don McCullin a'r Athro Noam Chomsky, mae'r rhaglen ddogfen arbennig hon yn bwrw golwg ar fywyd y dyngarwr, a'r etifeddiaeth a adawodd ar ei ôl. Yn glasuron y byd ffotonewyddiaduraeth, mae ei luniau mor bwerus heddiw ag erioed. Rondo, 2016. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Sut siap sydd ar y Gymraeg ym Mhatagonia 125 mlynedd wedi i'r Mimosa glanio? Gwyn Llewelyn sy'n yn ymweld adeg eisteddfod y Wladfa yn Nhrelew. Uned Hel Straeon, 1991. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Prosiect diweddaraf Rhys Mwyn, y rheolwr cerddorol a'r cyn bync, sy'n mynd ag o yn ôl i'w wreiddiau yn Sir Drefaldwyn wrth iddo edrych ar yr hen draddodiad o ganu carolau Plygain. Ei fwriad yw trefnu noson Blygain fodern gyda cherddorion gwerin cyfoes Cymraeg. Sut groeso gaiff syniad Rhys o foderneiddio'r hen draddodiad, ac a bydd o'n medru llwyfannu ei noson? Cwmni Da, 2009. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Dyma'r ganrif fwyaf gwaedlyd a rhyfelgar yn hanes dynoliaeth. Y ganrif a welodd dau ryfel byd. Ac er bod heddychiaeth yn draddodiad Cymreig nodedig, mae'r Cymry hefyd wedi profi rhyfel ac wedi cyfrannu'n helaeth i'r frwydro. Yn wir does dim yn ystod y ganrif sy'n tanlinellu'r cymhlethdod wrth ystyried y cysylltiad rhwng Cymru a Prydain a Chymreictod a Phrydeindod yn fwy amlwg na rhyfel. Yr Athro R Merfyn Jones sy'n cyflwyno. Ffilmiau'r Bont, 1999. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Rhaglen sy'n bwrw cipolwg ar y byd roc Cymraeg o'r dechreuad hyd at heddiw (1988) a cheisio dyfalu lle mae ei dyfydol. Mae'r rhaglen yn cynnwys nifer o cyfweliadau a sylwadau gan rhai sy'n ymwneud gyda'r 'sin' roc Cymraeg: trefnwyr gigiau, rheolwyr bandiau, cynhyrchwyr, golygwyr cylchgronnau ayyb. Dime Goch, 1988. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.

Mae'r seren bop Gymreig Gruff Rhys (Super Furry Animals) yn ein tywys ar wibdaith dros sawl cyfandir i ddarganfod ewythr colledig ym Mhatagonia - y gitarydd mewn poncho, René Griffiths. Ym 1880, yn dilyn ras geffylau ddadleuol wnaeth arwain at farwolaeth amheus, rhwygwyd teulu Gruff Rhys pan ymunodd Dafydd Jones a'i deulu ifanc â'r fintai i'r Wladfa Gymreig ym Mhatagonia, De America. Ni fu cysylltiad rhwng y ddwy gangen deuluol am bron i ganrif, tan ddaeth René Griffiths i Gymru ym 1974 i wefreiddio cynulleidfaoedd gyda'i ganeuon serch Hisbaenaidd. Dilyna'r cyfarwyddwr Dylan Goch daith Gruff Rhys trwy theatrau, clybiau nos a thai te Cymru, Brasil ac Andes yr Ariannin, wrth iddo ddarganfod hanes ei deulu, Cymry Patagonia, a'u hetifeddiaeth gerddorol. Soda, 2012. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.