Darlith gan Dr Gethin Matthews a roddwyd yng nghynhadledd hanes y Coleg Cymraeg Cenedlaethol, Sain Ffagan, 22 Chwefror 2017. Yn y ddarlith hon mae Dr Gethin Matthews yn edrych ar sut mae nifer fawr o ferched Cymru yn cael eu coffáu ar gofebau i'r Rhyfel Byd Cyntaf. Mae'n ystyried sut roedd eu cyfraniad yn cael ei gydnabod yn ystod y blynyddoedd o ymladd, a sut cafodd eu henwau eu cynnwys ar nifer sylweddol o gofebau a grëwyd ar ôl y Rhyfel. Mae'r cyfan yn ddealladwy mewn oes lle roedd 'Iaith 1914' yn rhemp, a grwpiau amrywiol yn cystadlu i ddangos eu teilyngdod a'u teyrngarwch: fodd bynnag, cyn bo hir fe gafodd cyfraniad merched ei anghofio a'i anwybyddu.
Merched ar gofebau'r Rhyfel Mawr
Merêd (2014)
Portread tyner o'r diweddar hanesydd canu gwerin, yr athronydd a'r cynhyrchydd adloniant o Danygrisiau, y Dr Meredydd Evans a fu farw flwyddyn yn ôl i heddiw (ar 21 Chwefror 2015). Drwy gyfres o gyfweliadau estynedig yn ei gartref diarffordd yng Nghwm Ystwyth ynghyd â chyfweliadau gyda chyfeillion, edmygwyr ac aelodau o'i deulu, dyma ddarlun o ddyn sydd wedi ymgyrchu'n ddiflino dros hawliau i Gymru a'r Gymraeg dros y blynyddoedd ac sydd hefyd wedi cyfrannu'n uniongyrchol tuag at ddiwylliant y wlad. Ag yntau wedi penderfynu'n ddiweddar i ymddeol o lygad y cyhoedd, dyma lwyfan olaf Merêd, lle mae'n edrych yn ôl dros ei fywyd ac yn gwyntyllu ei farn ynglÅ·n â sawl pwnc sy'n agos at ei galon. Cwmni Da, 2014. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Milwr Bychan (1987)
Ffilm rymus wedi ei lleoli yng Ngogledd Iwerddon ac wedi ei chyfarwyddo gan Karl Francis. Richard Lynch sy'n chwarae rhan Private William Thomas, sy'n cael ei gyhuddo o lofruddiaeth gan lywodraeth sydd eisiau cadw'r achos dan glo. Gyda Dafydd Hywel a Bernard Latham. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Milwyr Cymru yn yr Aifft a Phalesteina 1916-1918 - darlith gan Dr Gethin Matthews
Dr Gethin Matthews o Brifysgol Abertawe yn darlithio ar y testun 'Milwyr Cymru yn yr Aifft a Phalesteina 1916-1918'.
Min Nos o Ragfyr: Llywelyn Ein Llyw Olaf (1982)
Saith can mlynedd i'r diwrnod y lladdwyd Llywelyn ein Llyw Olaf, ym Min Nos o Ragfyr, trwy gymorth gohebwyr a thechnoleg yr ugeinfed ganrif, yn ogystal ag actorion, cawn olwg ar yr hyn a arweiniodd at y diwrnod hwnnw yng Nghilmeri ar 11 Rhagfyr 1282. Mae'r ddrama dogfen yn dechrau yn Nhrefaldwyn ym 1267 lle y rhoddwyd yr hawl swyddogol am y tro cyntaf i Tywysog Cymru ei alw ei hun yn Dywysog Cymru. Gan Manon Eames ac Emyr Daniel. ITV Cymru, 1982. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Myfi, Iolo Morgannwg (1987)
Rhaglen ddrama dogfen yn olrhain hanes bywyd Iolo Morgannwg. Iolo Morgannwg, neu Edward Williams oedd un o feirdd ac ysgolheigion mwyaf Cymru. Roedd e' hefyd yn dwyllwr. Adlewyrchir ei gymeriad unigryw yn y ddrama ddogfen wreiddiol hon lle mae Dafydd Hywel yn chwarae rhan Iolo Morgannwg ac yn ail fyw rhai o ddigwyddiadau clasurol ei fywyd: llywio llong hwylio ym Mor Hafren, cael ei luchio allan o'r Llyfrgell Brydeinig yn Llundain a chael ei gloi yng Ngharchar Caerdydd. Drwy'r cyfan mae'r cyflwynydd, yr Athro Gwyn Alf Williams, yn dilyn pob symudiad o'i eiddo, ac yn y diwedd, yn yr Eglwys lle gorwedd gweddillion Iolo, maen nhw'n dod wyneb yn wyneb. Teliesyn, 1987. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Nel (1991)
Mae Robat a Nel, ar ôl oes yn 'Nrws y Coed', wedi penderfynu gwerthu'r fferm deuluol a symud i fyngalo newydd ar lan y môr. Daw'r teulu o bell ac agos i fwrw'r Sul ac i ymweld â'r hen gynefin am y tro olaf. Ond mae tensiynau annisgwyl yn datblygu, ac yn suro'r hyn a ddylai fod yn achlysur pleserus. Gyda Stewart Jones a Dewi Rhys. Opus 30, 1991. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Ni Fyn y Taeog Mo'i Ryddhau – J. R. Jones
Trafodaeth gan yr athronydd Cymreig, J. R. Jones, ar hunaniaeth y Cymry a pherthynas hynny gyda'r iaith Gymraeg, ei dirywiad a'r pwysau i gymhathu â'r diwylliant Prydeinig. Cyhoeddwyd hefyd fel rhan o gyfrol
Nol i s'Hertogenbosch (1986)
Ym mis Hydref 1944, rhyddhawyd s'Hertogenbosch, dinas yn ne'r Iseldiroedd, gan filwyr 53fed Cyfran Gymreig y Fyddin Brydeinig, ar ôl chwe diwrnod o ymladd ffyrnig. Yn y rhaglen yma a ffilmiwyd ym mis Hydref 1985, dilynwn 950 o'r milwyr a'u teuluoedd yn ôl i ymweld â'r dref, ynghyd â Chôr Meibion De Cymru a Dafydd Rowlands. Ffilmiau Seren, 1986. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
O'r Ddaear Hen (1981)
Wrth i William Jones (Charles Williams) balu yng ngardd ei dÅ· cyngor, daw o hyd i ben carreg od yr olwg. Yn ystod y nos caiff ei wraig freuddwydion arswydus gan beri iddi orfodi i William symud y pen o'r tÅ·. Yn ei dro, aiff a'r pen i archeolgydd ym Mhrifysgol Bangor (Valerie Wynne-Williams) sy'n arbenigwr ar greiriau Celtaidd ac sy'n ceisio palu am olion y Celtiaid mewn man arall. Er mwyn ceisio deall beth yw'r pen aiff â fo adref gyda hi, ond i bethau ddechrau mynd o chwith yn y nos yno hefyd gan ddod â breuddwydion erchyll o greadur hanner dyn hanner anifail i wragedd y tÅ·. Un wrth un caiff teulu'r archeolegydd eu arswydo gan arwain at angau ac aberth arall i dduwiau hynafol y Celtiaid. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Owain Tudur Jones Ar Faes y Gad
Mae'r cyn bêl-droediwr rhyngwladol, Owain Tudur Jones, ar daith i geisio dod i adnabod rhai o bêl-droedwyr rhyngwladol Cymru fu'n rhaid gadael y meysydd pêl-droed er mwyn wynebu brwydr lawer mwy ar faes y gad yn y Rhyfel Mawr. Oherwydd rhesymau hawlfraint bydd angen cyfrif Coleg Cymraeg i wylio rhaglenni Archif S4C. Mae modd ymaelodi ar wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol i gael cyfrif.
Pamffledi 'Dysgu Am'
Cyfres o bamffledi ym maes addysg iechyd a meddygaeth yn rhoi cyflwyniad i wahanol agweddau ar y maes a chyngor ar bynciau mwy eang megis cynllunio gyrfa. fnogwyd y prosiect drwy Grant Bach gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol a chan Brifysgol Caerdydd (gan gynnwys cymorth dylunio Hannah Simpson a gwaith golygu iaith Dr Iwan Rees, Ysgol y Gymraeg). Mae'r pamffledi yn cynnwys: Dysgu Am: Addysgu mewn Prifysgol yng Nghymru Rhan 1 – Myfyrwyr Lleol Dysgu Am: Cynllunio Gyrfaol Dysgu Am: Iechyd Gwledig Gymreig mewn Addysg Dysgu Am: Mentora Dysgu Am: Moeseg Gofal Iechyd Dysgu Am: Rhoi a Derbyn Gofal yn y Gymraeg Dysgu Am: Y Dystysgrif Sgiliau Iaith