Mae deugain mlynedd o waith ymchwil wedi nodi sawl un o'r prosesau seicolegol sy'n sail i'r gallu i ddarllen. Serch hynny, tan yn ddiweddar, bu seiliau gwybyddol (cognitive) rhuglder darllen yn gymharol anhysbys. Yn yr adolygiad hwn, rhoddir disgrifiad o ruglder darllen fel ffenomen wybyddol a niwrofiolegol, gan gynnwys y gwaith ymchwil a wnaed i ddeall y broses hon. Mae fy ngwaith i a'm cyd-weithwyr yn canolbwyntio ar y maes hwn, ac amlinellaf ein prif ganfyddiadau hyd yma. Deuir â'r gwaith i'w derfyn drwy amlinellu goblygiadau'r gwaith mewn perthynas â deall rhuglder darllen yn achos oedolion medrus ynghyd â'r rhai sydd â'r cyflwr dyslecsia. Manon Jones, 'Seiliau seicolegol darllen yn rhugl: adolygiad', Gwerddon, 18, Medi 2014, 41-54.
Manon Jones, 'Seiliau seicolegol darllen yn rhugl: adolygiad' (2014)
Fideos ar gyfer darlithoedd Busnes
Dyma gyfres o glipiau fideo byr gyda siaradwyr Cymraeg sy’n gweithio mewn swyddi perthnasol i fodiwlau busnes mewn Addysg Uwch ac Addysg Bellach. Mae’r unigolion sy’n ymddangos yn y clipiau yn dod o gefndiroedd busnes gwahanol gan gynnwys meysydd adnoddau dynol, marchnata, rheoli a thwristiaeth. Prif bwrpas y clipiau fideo yw i ddarlithwyr fedru eu hymgorffori mewn darlithoedd. Gallant hefyd gael eu defnydd at ddibenion recriwtio. I ddarlithwyr Addysg Bellach, mae’r fideos canlynol yn berthnasol i unedau craidd BTEC Busnes Lefel 3: Unit 1: Exporing Business - fideos 'Sefydlu Busnes' 4, 12, 13, 14, 15, 16, 17 Unit 2: Developing a Marketing Campaign - fideos 'Marchata' 1, 2 Unit 5: International Business - fideo 'Cyllid' 2 Unit 6: Principles of Management - fideos Adnoddau Dynol
Sel Williams, 'Cloriannu Cymdeithasiaeth: Syniadaeth wleidyddol Cymdeithas yr Iaith Gymraeg' (2014)
Yn yr erthygl hon, edrychir ar gymdeithasiaeth, sef set o syniadau gwleidyddol a ddatblygwyd gan Gymdeithas yr Iaith Gymraeg (CYIG), sy'n codi o brofiad ymgyrchu'r gymdeithas. Prif amcan yr erthygl yw cloriannu cymdeithasiaeth, ac ystyrir y syniadaeth a'r berthynas rhwng y theori ac ymarfer gwleidyddol. Mae cymuned yn greiddiol i athroniaeth cymdeithasiaeth, ac yn yr erthygl hon ceisir ateb y cwestiwn; 'beth yw rôl cymuned a pherthnasedd gwleidyddol cymdeithasiaeth heddiw?' Dechreuir drwy edrych ar syniadaeth cymdeithasiaeth fel y datblygodd ochr yn ochr â phrofiad gweithredu CYIG. Yna edrychir ar y gymuned yng ngwleidyddiaeth Cymru fodern, ynghyd â natur a rôl datblygu cymunedol heddiw. Mae hyn yn gosod sail i'r drafodaeth sy'n dilyn ar gloriannu cymdeithasiaeth. Sel Williams, 'Cloriannu Cymdeithasiaeth: Syniadaeth wleidyddol Cymdeithas yr Iaith Gymraeg', Gwerddon, 17, Mawrth 2014, 41-57.
Nia Blackwell et al., 'Etifeddiaeth cloddio am lo ym maes glo de Cymru: llygredd d?r ac opsiynau i'w leihau' (...
Enillydd Gwobr Gwerddon am erthygl orau 2014. Mae cloddio am lo a phrosesau cysylltiedig wedi effeithio ar amgylchedd naturiol rhan orllewinol maes glo de Cymru wrth i dd?r llygredig sy'n arllwys o hen lofeydd gyrraedd y system hydrolegol leol. Mae gwaddol y gwaith cloddio yn yr ardal hon yn cynnwys ffurfiant d?r llygredig, a lifa o sawl hen lofa, yn ogystal â ffurfiant mwynau haearn. Yn yr erthygl hon trafodir y prosesau tanddaearol sydd ar waith yn y glofeydd sy'n arwain at ffurfiant d?r llygredig a mwynau haearn. Ymdrinnir yn benodol â phedair o'r hen lofeydd gan edrych ar y gwahanol systemau trin d?r a ddefnyddir ar y safleoedd hynny. Mae'r systemau yn trin y d?r llygredig drwy gael gwared â'r haearn fel bod y crynodiadau terfynol yn is na'r trothwy a bennwyd gan y Gyfarwyddeb Fframwaith D?r. Nia Blackwell, William. T. Perkins ac Arwyn Edwards, 'Etifeddiaeth cloddio am lo ym maes glo de Cymru: llygredd d?r ac opsiynau i'w leihau', Gwerddon, 18, Medi 2014, 55-76.
Nyrsio: Pecynnau Dysgu Cyfrwng Cymraeg
Pecynnau dysgu i ddatblygu gwybodaeth myfyrwyr yw'r adnoddau hyn, yn seiliedig ar sefyllfaoedd realistig. Mae'r pecynnau'n cyfrannu at fodiwlau penodol yn ysgol Nyrsio, Prifysgol De Cymru, ond gallant hefyd gael eu defnyddio gan fyfyrwyr o brifysgolion eraill sy'n astudio ar unrhyw gangen Nyrsio trwy gyfrwng y Gymraeg. Gallant hefyd fod yn adnoddau a fyddai o ddefnydd i'r sawl sy'n ymddiddori yn y maes. Mae pump pecyn dysgu wedi eu datblygu. Mae'r Rhith Rheolwr Poen yn efelychu peiriant PCA (peiriant sy'n galluogi claf i weinyddu analgesia i'w hun). Pwrpas yr adnodd rhyngweithiol yma yw dysgu myfyrwyr sut i ddefnyddio'r peiriant ac i ystyried y fath o ofal nyrsio y dylid darparu mewn lleoliad ysbyty. Gellir lawrlwytho pedwar pecyn dysgu ychwanegol yn yr adran 'Cyfryngau cysylltiedig' ar ôl dilyn y ddolen isod. Mae'r pecynnau Rheoli Meddyginiaethau a Gofal, Tosturi a Chyfathrebu yn cynorthwyo myfyrwyr nyrsio i ddeall elfennau a rheolau ynghlwm â rhannau yma o rôl y nyrs. Bwriad y pecynnau Rheoli Poen Aciwt ac Oriau Canolbwyntio yw cynnig dull arall o ddysgu i fyfyrwyr nyrsio ynglŷn â gofalu am glaf mewn poen a chlaf sy'n dioddef o ganser.
Areithiau Eisteddfod Aberafan – J. R. Jones (gol.)
Casgliad o bedair araith gan J. R. Jones, Siôn Daniel, Emyr Llywelyn ac Alwyn D. Rees a draddodwyd yn Eisteddfod Genedlaethol Aberafan ym 1966 yn trafod ymgyrchu dros y Gymraeg a lle gweithredu anghyfreithlon yn dilyn ethol aelod seneddol cyntaf Plaid Cymru, Gwynfor Evans.
Jeff Smith, 'Model amldonfedd i ddelweddu a dadansoddi meysydd magnetig yng nghorona'r Haul' (2014)
Mae'r Haul yn system ddynamig, gymhleth, sy'n llawn nodweddion diddorol a phwysig. Gellir modelu'r fath nodweddion drwy sawl dull, e.e. modelau Meysydd Di-rym Aflinol (NLFFF: non-linear force-free field). Yn y papur hwn, adeiladir efelychiadau NLFFF. Y bwriad yw amcangyfrif patrymau gofodol y maes magnetig yng nghromosffer a chorona'r Haul ynghyd â newidiadau yn yr egni rhydd sydd yn y system, fel colledion egni oherwydd ffrwydradau ar yr Haul. Mae gan y rhan fwyaf o fodelau sydd eisoes yn bodoli gydraniad amserol (temporal cadence) o 12 munud ar y gorau (h.y. efelychir y sefyllfa bob 12 munud). Mae'r dull a drafodir yn y papur hwn yn gwneud sawl bras amcan ond mae'n anelu at gyrraedd cydraniad amserol o 45 eiliad. Canfyddir bod y dull a ddefnyddir yma yn efelychu data synthetig yn llwyddiannus, ac wrth ymdrin â data go iawn, mae'n cynhyrchu delweddau sy'n aml yn cyfateb yn dda i arsylwadau. Gwelir sawl cwymp yn yr egni rhydd o fewn y system, sy'n cyfateb i ffrwydradau yr arsylwyd arnynt. Gyda hynny, rhoddir golwg newydd ar brosesau cyflym sydd i'w gweld ar yr Haul. Jeff Smith, 'Model amldonfedd i ddelweddu a dadansoddi meysydd magnetig yng nghorona'r Haul', Gwerddon, 18, Medi 2014, 23-40.
Adolygiad Barnwrol
Cyfres o chwe darlith gan Manon George, Prifysgol Caerdydd, ar Adolygiad Barnwrol.
Llawlyfr Creadigedd yn yr ysgol gynradd
Datblygwyd y llawlyfr ar-lein yma gan Brifysgol Cymru: Y Drindod Dewi Sant. Mae’n cyflwyno a thrafod prif elfennau creadigrwydd yn yr ysgol gynradd ar gyfer ymarferwyr y Cyfnod Sylfaen a Chyfnod Allweddol 2. Mae’r llawlyfr yn ymateb i ddatblygiadau polisi Llywodraeth Cynlluniad Cymru ac yn cynnig arweiniad ar sut i baratoi, creu, cynllunio, datblygu, trefnu ac asesu gweithgareddau dysgu ‘creadigedd’ o ansawdd uchel.
Ysgrifau ar Ieithyddiaeth a Geiriaduraeth Gymraeg – Delyth Prys (gol.)
Cyfres o saith erthygl gan arbenigwyr yn y maes, yn trafod agweddau ar ramadeg y Gymraeg, gwahanol gyweiriau, geiriadura, a datblygiad iaith. Traddodwyd yn wreiddiol fel cyfres darlithoedd y Gîcs Gramadeg dan nawdd y Coleg Cymraeg Cenedlaethol.
Ysgrifau ar Ffilm a'r Cyfryngau – Elin Haf Gruffydd Jones (gol.)
Dyma gasgliad o deuddeg o ysgrifau ar wahanol agweddau ar ffilm a'r cyfryngau. Mae rhai wedi eu lleoli'n ddiamwys ym myd y diwydiannau Cymreig a Chymraeg, ac eraill yn drafodaethau a fyddai'n nodweddu astudiaethau o'r fath mewn sawl rhan o'r byd. Prif bwrpas y gyfrol yw darparu deunydd addas ar gyfer myfyrwyr sydd yn dilyn modiwlau a graddau yn y meysydd hyn drwy gyfrwng y Gymraeg, ac fe ddatblygwyd y gyfrol gan ddarlithwyr o nifer o brifysgolion Cymru. Cefnogwyd y gyfrol gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol, a dyma un o gyhoeddiadau cyntaf y sefydliad hwnnw.Mae'r gyfrol electronig hon yn manteisio ar dechnoleg sydd yn ychwanegol at yr hyn a geir mewn cyfrol brint: mae yma hyperddolenni sydd yn arwain y darllenydd at dudalen derminoleg wrth glicio ar rai geiriau all fod yn anghyfarwydd yn y testun. Gobeithio y bydd hyn yn hwyluso'r darllen ac yn cyfrannu at ddatblygu, ehangu a sefydlogi terminoleg yn y meysydd hyn.Er nad all un gyfrol ddarparu deunydd cyflawn i gyrsiau prifysgolion mewn unrhyw bwnc, gobeithir y bydd y casgliad hwn yn cyfrannu at ddysg ac yn ysgogi rhagor o astudio, ymchwilio a chyhoeddi ym meysydd astudiaethau ffilm a'r cyfryngau drwy gyfrwng y ..
Maniffesto'r Blaid Gomiwnyddol – Karl Marx a Frederick Engels
Cyfieithiad Cymraeg o Faniffesto'r Blaid Gomiwnyddol (Manifest der Kommunistischen Partei). Cyhoeddwyd y cyfieithiad gwreiddiol yn 1948 i ddathlu canmlwyddiant y Maniffesto. Seiliodd W. J. Rees ei gyfieithiad ar y pedwerydd argraffiad Almaeneg (1890). Aethpwyd ati i gyhoeddi cyfieithiad diwygiedig yn 2008 a dyna'r fersiwn a geir yma, ynghyd â rhagair gwreiddiol cyhoeddiad 1948, rhagymadrodd 2008 gan Robert Griffiths a rhagair newydd i'r cyhoeddiad digidol gan Howard Williams.