Casgliad o ysgrifau gan yr athronydd J. R. Jones yn trafod parhad yr iaith Gymraeg a hunaniaeth Gymreig yn wyneb Prydeiniad y gymdeithas, yr Arwisgiad a dadfeiliad crefydd.

Cyhoeddwyd y llyfr hwn yn wreiddiol yn 1964 pan oedd y ras i'r lleuad yn ei anterth. Ceir ynddo hanes yr ras fawr rhwng Unol Daleithiau America a Rwsia ac amlinelliad hefyd o'r gweithgareddau eraill yn y gofod. Fe'i ysgrifennwyd er mwyn esbonio egwyddorion y maes i'r Cymro cyffredin heb gefndir gwyddonol.

Y mae dosbarthiad daearyddol Ophelia bicornis yn gyfyngedig i arfordir Môr y Canoldir, y Môr Du ac arfordir gorllewinol Ewrop hyd at Lydaw a rhannau o ddeheudir Prydain Fawr. O fewn y dosbarthiad llydan hwn, cyfyngir y mwydyn i rannau cul iawn (yng nghyd-destun codiad a disgyniad y llanw) o dywod sydd, ar y cyfan, yn anghymwys i gynnal poblogaethau o anifeiliaid a phlanhigion. Serch hyn, dangosir bod Ophelia yn llwyddo ac yn ffynnu – a bod hyn yn dibynnu, i raddau helaeth iawn, ar addasiadau corfforol a ffisiolegol. Tegwyn Harris, 'Ecoleg unigryw Ophelia bicornis, Savigny (Polychaeta)', Gwerddon, 13, Chwefror 2013, 48-65.

Yn dilyn crynodeb o ddamcaniaethau diweddar ynglÅ·n â gwrywdod a hunaniaeth, mae'r erthygl hon yn canolbwyntio ar y portread o wrywdod yn L'Homme rompu (Y Dyn Toredig), sef nofel gan un o awduron mwyaf adnabyddus Moroco, Tahar Ben Jelloun. Yn ogystal â chyfeirio at y fframwaith theoretig er mwyn dadlau bod L'Homme rompu yn arddangos sut mae pwysau disgwrsaidd yn effeithio ar unigolion, cynigir ystyriaeth fanwl o bortread gwrywdod a hunaniaeth yn y nofel, a thrwy gyfeirio at ei chwaer-nofel answyddogol, La Femme rompue (Y Ddynes Doredig) gan Simone de Beauvoir, cwestiynir i ba raddau y mae'r datganiad dirfodol am ddewis yr unigolyn a goddrychedd yn parhau i fod yn gywir yn sgil yr hinsawdd damcaniaethol cyfredol. Sophie Smith, 'Chwilio am oddrychedd yn L'homme rompu gan Tahar Ben Jelloun', Gwerddon, 15, Gorffennaf 2013, 41-59.

Mae'r erthygl hon yn dadansoddi ymweliad i Sbaen y Cadfridog Franco gan Gôr y Rhos, ar wahoddiad un o fudiadau Franco Educación y Descanso (Addysg a Hamdden). Yn y lle cyntaf, bu tipyn o drafod yn y wasg yn lleol am egwyddorion teithio i wlad a oedd, bryd hynny, wedi ei heithrio o'r gymuned ryngwladol. Hanai'r côr o ardal a oedd wedi gweld ymwneud â'r brigadau rhyngwladol yn Rhyfel Cartref Sbaen, ac a oedd hefyd, drwy gydddigwyddiad, ynghlwm wrth sefydlu g?yl ddiwylliannol ryngwladol yn enw heddwch a dealltwriaeth. Mae'r erthygl yn ymchwilio i hanes y daith i Sbaen, i'r ddelwedd a gyflwynir o gyfundrefn Franco, ac mae'n gofyn i ba raddau y defnyddiwyd y daith gan Franco fel propaganda wrth i'w bolisi tramor newid gyda dyfodiad y Rhyfel Oer. Siân Edwards, 'Egwyddor a phropaganda: cyfundrefn Franco a Chôr y Rhos', Gwerddon, 15, Gorffennaf 2013, 60-78.

Bwriad yr erthygl hon yw tynnu sylw at nodweddion diddorol gwaith Grazia Deledda (1871-1936), awdures o Sardinia sydd heb dderbyn sylw beirniadol digonol. Mae'r erthygl yn trafod y berthynas rhwng hunaniaeth, iaith ac adrodd mewn dwy nofel bwysig gan Deledda, sef La madre (Y Fam) ac Il segreto dell'uomo solitario (Cyfrinach y dyn unig). Dadansoddir sut y mae'r ddau brif gymeriad yn ceisio deall eu hunaniaethau, gan wynebu eu gofidion a'u gobeithion am fywyd. Gwelwn ar y naill law bod rhyngweithio ieithyddol yn hanfodol i rai, tra bod iaith ei hun yn arf sy'n galluogi eraill i reoli hunaniaeth. Rhianedd Jewell, 'Iaith a hunaniaeth yng ngwaith Grazia Deledda', Gwerddon, 15, Gorffennaf 2013, 9-24.

Mae astudiaethau teffrocronoleg yn rhanbarth Gogledd yr Iwerydd ar y cyfan yn canolbwyntio ar gynhyrchion echdoriadau mawr e.e. Askja 1875, Hekla 1104 ac Öræfajökull 1362. Serch hynny, mae echdoriadau llai o faint o Wlad yr Iâ yn dechrau dod yn fwy pwysig o ran sicrhau dyddiadau mewn meysydd eraill ac mae'n bosibl eu bod yn berthnasol dros bellterau ehangach e.e. echdoriad Eyjafjallajökull yn 2010. Mae teffra Grákolla, sy'n tarddu o losgfynydd Torfajökull yn un enghraifft. Os defnyddir data'r prif elfennau yn unig, mae'r teffra yn dangos ôl bys cemegol yr un fath a theffra Landnám, sy'n tarddu o'r un system. Ond o ddefnyddio data'r elfennau hybrin, mae'n bosibl gwahaniaethu rhwng yr haenau hyn er bod ychydig o orgyffwrdd yn parhau yn y data. Wrth ddefnyddio'r wybodaeth hon i ailystyried astudiaeth flaenorol o fudo ac anheddu yn Ynysoedd Ffaröe, nodir bod perygl camddyddio digwyddiadau os yw'r broses o adnabod teffra yn dibynnu ar ddata'r prif elfennau yn unig. Mae hyd at 600 mlynedd rhwng y ddau deffra, ac er bod hwn yn gyfnod byr iawn o ran digwyddiadau daearegol, y mae'n gyfnod hir o ran camddyddio digwyddiadau dynol. Rhian Meara, 'Pwysigrwydd llofnod cemegol lludw folcanig o Wlad yr Iâ: Teffra “Grákolla” o losgfynydd Torfajökull', Gwerddon, 13, Chwefror 2013, 66-77.

Araith o'r 1960au gan yr athronydd Cymreig J. R. Jones, am yr hollt rhwng y rhai sy'n siarad Cymraeg a'r di-Gymraeg yng Nghymru a sut mae cau'r bwlch heb danseilio'r iaith Gymraeg ei hun. Cyhoeddwyd hefyd fel rhan o gyfrol

Cyfweliadau gyda chyfarwyddwyr theatr blaenllaw a ffilmiwyd yn ystod Penwythnos Cyfarwyddo Theatr 2013 a 2014. Dyma brosiect cydweithredol a drefnir gan Brifysgol De Cymru.

Cyfres o gyfweliadau gyda chynhyrchwyr a chyfarwyddwyr allweddol ym maes y cyfryngau yng Nghymru: Aron Evans Endaf Emlyn John Hefin Naomi Jones Paul Jones Peter Edwards Sue Jeffries Gwawr Lloyd Rhodri Talfan Davies Sara Ogwen Williams Ed Thomas

Nitrogen (N) yw'r prif gemegolyn sy'n rheoli twf planhigion. Yn yr ugain mlynedd diwethaf mae ein dealltwriaeth o ba rywogaethau o N sy'n bwysig ar gyfer twf planhigion wedi datblygu'n sylweddol ond y gred yw bod rhaid i folecylau nitrogenus mawr gael eu torri i lawr i asidau amino unigol er mwyn i blanhigion a microbau eu defnyddio. Mae'r erthygl hon yn adeiladu ar ein dealltwriaeth ac yn awgrymu bod peptidau bach yr un mor bwysig fel maeth ar gyfer ffyniant microbau'r pridd ac mai'r microbau hynny sy'n ennill y gystadleuaeth am N toddedig ym mhriddoedd yr Antarctig dymherol. Paula Roberts, 'A yw peptidau bach yn ffynhonnell maeth i briddoedd a phlanhigion yr Antarctig forwrol?', Gwerddon, 13, Chwefror 2013, 29-47.

Darlith gan Dr Carwyn Jones yn amlinellu canlyniadau ymchwil ansoddol i mewn i brofiad cyn bêl-droediwr proffesiynol a oedd yn dioddef o alcoholiaeth. Mae'n olrhain ei hanes o'i blentyndod drwy yrfa fer broffesiynol, ei gwymp i mewn i ddibyniaeth a'i adferiad. Gall myfyrwyr is-raddedig ddefnyddio'r adnodd er mwyn cael: Gwybodaeth ddamcaniaethol am ddibyniaeth Esiampl o ymchwil dadansoddol astudiaeth achos Gwybodaeth am effeithiau dibyniaeth